Fot. Jarosław Kajdański, arch. „Wiadomości" www.wiadomoscipodgorze.pl
Urodziła się 18.12.1920 roku w Krakowie w rodzinie Rozalii i Leona Nowotarskich. Mieszkała w kamienicy przy ulicy Rajskiej 10. Rodzina ojca, nauczyciela tańca, wywodziła się ze Lwowa, zaś familia matki pochodziła z Wiednia. Miała dwie starsze siostry Romanę i Leokadię oraz młodszego brata Wacława (była kuzynką aktorki Marii Nowotarskiej). Uczęszczała do Szkoły Powszechnej imienia św. Scholastyki i Gimnazjum imienia Józefy Joteyko. Od najmłodszych lat związana z teatrem. Występowała na deskach Teatru Miejskiego w Krakowie, grała role dziecięce w Teatrze im. Juliusza Słowackiego. Zadebiutowała rolą Ptolemeusza w sztuce Cezar i Kleopatra. Publikowała pierwsze teksty poetyckie na łamach pism młodzieżowych „Szkolne Czasy” i „Młody Nurt”. W wieku osiemnastu lat przeniosła się z rodzicami do domu w Panewniku pod Katowicami. 31.08.1939 roku Róża Nowotarska jako harcerka VI drużyny Śląskiej Chorągwi została oddelegowana do placówki w Kopciowicach koło Tych. Po ewakuacji okrężną drogą przez Sandomierz i Lublin wróciła do Krakowa. Razem z rodziną zamieszkała u przyjaciół – Bronisławy i Michała Jaźwieckich przy ulicy Kazimierza Wielkiego. W październiku 1939 roku mając 53 lat zmarł na chorobę niedokrwienną serca jej ojciec (matka odeszła w roku 1978). Pochowany został na Cmentarzu Rakowickim (kwatera XIXB). W czasie drugiej wojny światowej związała się z krakowskim Kedywem Armii Krajowej. Skierowana do pracy w obozie przejściowym dla więźniów wysyłanych na roboty do III Rzeszy przy ulicy Wąskiej ratowała osoby poszukiwane przez Areitsamt. Występowała w Krakowskim Teatrze Podziemnym Adama Mularczyka. W roku 1944 opuściła ojczyznę, udała się do Wiednia, a później do Landshutu. Następnie osiedliła się w Regensbürgu – Ratyzbonie (Bawaria). Tutaj pracowała w „Dzienniku Polskim”. Następnie zatrudniona została we frankfurckiej „Kronice”, a także w monachijskim „Expresie” i „Ostatnich Wiadomościach” w Mannheim. W Ratyzbonie zadebiutowała jako pisarka w roku 1946 ogłaszając trzy wierszowane tomiki bajek dla dzieci: Bajeczki radosne, Mikołajki, Cztery serduszka. W sierpniu 1949 roku na statku m/s „gen. Stewart” wypłynęła z portu w Bremerhaven do Stanów Zjednoczonych. Do Nowego Jorku przybyła 4 września. Zamieszkała w Hamtramck — polskiej dzielnicy Detroit. Podjęła pracę w miejscowym radiu. Współtworzyła „Radiowy Teatr Wyobraźni” i „Teatr Rozmaitości” oraz audycje „Podwieczorek przy mikrofonie”. Działała także w kabarecie literackim „Na pięterku”. Była przez dwie kadencje sekretarką Polskiego Związku Akademików. W latach 1964-1987 pracowała w radiowej rozgłośni sekcji polskiej „Głosu Ameryki” w Waszyngtonie, była redaktorką audycji „Czwartkowe spotkania z poezją i prozą”, „Rozmowy z gwiazdami”, „Nashville – muzyka country”, „Jazz, jazz, jazz”. W ramach Towarzystwa Krzewienia Kultury Polskiej organizowała spotkania poetycko-muzyczne „Co zrobić z piosenką”. Po przejściu na emeryturę powróciła do Detroit i pracowała przez sześć lat w rozgłośni „Radia dla Ciebie”. W ostatnich latach życia przeniosła się do McLean w Virginii. Na emigracji współpracowała m.in. z „Przeglądem Polskim”, „Gwiazdą Polarną”, z londyńskimi „Wiadomościami”, „Dziennikiem Związkowym”, „Dziennikiem Chicagowskim”. Została członkinią The PEN International, Center for Writes in Exile, American Branch. Była animatorką życia kulturalnego amerykańskiej Polonii. Z tego okresu pochodzą wspomnienia spotkań z artystami, recenzje książek, szkice, beletryzowane biografie. Podejmowała się pracy przekładoznawczej – tłumaczyła poezję amerykańską, przełożyła na język polski wiersze Roda McKuena. Malowała także na szkle. Tworzyła stylizowane obrazy ludowe inspirowane zakopiańską sztuką ludową, motywami meksykańskimi i teksaskimi. Miała kilka wystaw indywidulanych w USA, Kanadzie i w Polsce. Róża Nowotarska (Rose F. Kobylinski) zmarła 28.03.2012 roku w Arlington (Wirginia), nabożeństwo żałobne odbyło się 4.04.2012 roku w kaplicy św. Ignacego Loyoli w kościele katolickim Świętej Trójcy w Waszyngtonie.
Twórczość:
Bajeczki radosne, Dom Książki Polskiej, Regensbürg, Niemcy 1946.
Mikołajki, Dom Książki Polskiej, Regensbürg, Niemcy 1946.
Cztery serduszka, Dom Książki Polskiej, Regensbürg, Niemcy 1946.
Georgetown, miasteczko śliczne, Oficyna Poetów i Malarzy, Londyn 1970.
Gentelman z Michigan, współ. M. Święcicki, Polska Fundacja Kulturalna, Londyn 1970.
Gentelman from Michigan, M. Święcicki, translat. E. Cynarski, Polska Fundacja Kulturalna, Londyn 1971.
Tryptyk wojenny, Oficyna Poetów i Malarzy, Londyn 1975.
Wspomnienia, opowiadania, rozmowy, recenzje i szkice z Antkiem Czerwcowym w tle, b.w., Chicago 2002.
Wspomnienia, opowiadania, rozmowy, recenzje i szkice ze świętym Jerzym w środku, b.w., Chicago 2003.
Redakcje/opracowania:
Świat Jerzego Połomskiego, A Poray Book Publishing, Biblioteka „Country”, t. 6, New York 1978.
Ziemia i słowo, A. Poray Book Publishing, Biblioteka „Country”, t. 7, New York 1979.
Przekłady:
McKuen R., The See, (Poeta i morze), tłum. R. Nowotarska, Wiadomości, Londyn 1968.
Mc Kuen R., Stanyan Street and other Sorrows, (Ulica Stanyan i inne smutki), tłum. R. Nowotarska, Oficyna Poetów i Malarzy, Londyn 1968.
Antologie (wybór):
Śmierć redaktora [wiersz], w: Książka o Grydzewskim. Szkice i wspomnienia [praca zbiorowa], „Wiadomości”, Londyn 1971, s. 197.
Pan Aleksander, w: Janta. Człowiek i pisarz, red. J.R. Krzyżanowski, Polski Fundusz Kulturalny, Londyn 1982, s. 199-208.
Pożegnanie poety, w: „Gwiazda Polarna”. 75 lat w służbie Polski i Polonii, A. Poray Book Publishing, Nowy Jork 1982, s. 349-356.
Nagrody i odznaczenia:
Krzyż Kawalerski Orderu Zasługi Rzeczpospolitej Polskiej (1998, numer legitymacji 198-98)
Medal Zasłużony dla Kultury Polskiej Gloria Artis (2003)
Honorowy Obywatel Miasta Baltimore (1987)
Honorowy Obywatel Miasta Maryland (1988)
Honorowy Obywatel Miasta Memphis (1988)
Charakterystyka twórczości:
Róża Nowotarska zadebiutowała w roku 1946 trzema wierszowanymi książeczkami dla dzieci: Bajeczki radosne, Mikołajki, Cztery serduszka wydanymi w Ratyzbonie. To bajki pełne dziecięcego zachwytu nad przyrodą, przepełnione wiarą w nową, lepszą przyszłość. Pisane prostym, niemal dziecięcym językiem kierują uwagę czytelnika na pełen kolorów świat. Opiewanie słońca, wiosennych krajobrazów, beztroskich zabaw w tużpowojennej rzeczywistości jest zabiegiem celowym. Skrywa w sobie swego rodzaju misję by po latach traumatycznych doświadczeń przywrócić najmłodszym radość i uśmiech. Na uwagę zasługuje szata graficzna Bajeczek – zamieszczone teksty zostały napisanie odręcznie, pochyłym pismem, sprawiającym wrażenie, że ich autorka utożsamia się z odbiorcą. Utwory te zdradzają źródła późniejszej otwartej, pełnej optymizmu postawy Nowotarskiej wobec świata i ludzi. Zainteresowanie poezją pisarka kontynuowała także na emigracji w Stanach Zjednoczonych. Publikowała pojedyncze utwory na łamach emigracyjnych/polonijnych pism (m.in. „Oficyny Poetów”, „Gwiazdy Polarnej”). Przetłumaczyła na język polski dwa tomy wierszy Poeta i morze oraz Ulica Stanyan i inne smutki piosenkarza, kompozytora i poety amerykańskiego Roda McKuena. Tłumaczce udało się oddać obecny w tekstach Mc Kuena, a szczególnie bliski jej poglądom, społeczny i osobisty wymiar tej twórczości. To zamiłowanie do poezji śpiewanej i melorecytacji towarzyszyło pisarce przez całe życie. Nie bez znaczenia bowiem pozostaje także fakt, że jako animatorka kultury polskiej organizowała wiele literackich wydarzeń, a w teatrach radiowych propagowała poezje m. in. Kazimierza Wierzyńskiego, Jana Lechonia, Mariana Hemara, Jana Roztworowskiego, Zbigniewa Chałki. Na łamach emigracyjnych pism była stałą recenzentką ich twórczości.
Jednak główny obszar dorobku literackiego Nowotarskiej jest związany z pracą dziennikarki radiowej. Spotkania z poetami, pisarzami, artystami — polskimi emigrantami — zaowocowały serią publikacji wspomnieniowych i fabularyzowanymi biografiami. Można przyjąć, że znakiem rozpoznawczym twórczości Nowotarskiej jest człowiek/Polak/emigrant w jego najlepszej odsłonie. Postać umieszczona w przestrzeni szczególnej rozciągniętej pomiędzy Polską a Stanami Zjednoczonymi (modelowy portret rodaka-emigranta), między Krakowem a Waszyngtonem (portret osobisty). Kraków to miejsce urodzenia i dojrzewania bohaterki wspomnień, ale także miasto — świadek hitlerowskiego terroru oraz przedwczesnej śmierci ojca. Nowotarska zagłębia się w przeszłość osadzając wspomnienia w obu tych obszarach. W zbiorze szkiców i reportaży Wspomnienia, opowiadania, rozmowy, recenzje i szkice z Antkiem Czerwcowym w tle z sentymentem powraca do przedwojennego grodu Kraka. Swoją podróż w przeszłość rozpoczyna wspomnieniami dzieciństwa i młodości. Kreśli szczegółowo opis kamienicy, w której mieszkała, odtwarza barwne postacie jej lokatorów, pisze o zwyczajach i kodeksie towarzyskim wówczas obowiązującym. Z tego krajobrazu wyłania się dość sentymentalny/idylliczny obraz beztroskiego dzieciństwa, kochającej, inteligentnej, rozmiłowanej w kulturze (teatrze i muzyce) rodziny o mocnym patriotycznym kręgosłupie oraz równie prawej grupie przyjaciół. Wiele miejsca poświęca Nowotarska historii Teatru im. Juliusza Słowackiego. Snuje opowieść z pozycji własnych doświadczeń jako kilkunastoletniej debiutantki tej sceny. Krakowskie reminiscencje odnajdujemy w beletryzowanych wspomnieniach, felietonach i szkicach. Przyglądając się całemu dorobkowi Nowotarskiej, można rzec, że obraz krakowskiego dzieciństwa był nieustannie w jej życiu/twórczości obecny. Przykładem są teksty publikowane na łamach emigracyjnych pism także w dojrzałym etapie pisarskiej działalności (np. Kurtyna, „Przegląd Polski = Polish Review” z 10 III 1992, s. 10-11; Ulica Rajska, „Przegląd Polski = Polish Review” z 25/26 XII 1996, s. 8-9; Wigilie mojego dzieciństwa, „Przegląd Polski = Polish Review” z 21 XII 1995, s. 6.). Natomiast wojenny Kraków opisuje we wspomnieniach Tryptyk wojenny. Narracja prowadzona jest tu z pozycji młodej osiemnastoletniej dziewczyny, a w tok opowieści wplecione są dialogi, co kieruje interpretację utworu w stronę fabularyzowanych wspomnień. To dość szczegółowy zapis wojennych losów bohaterki, począwszy od wybuchu wojny, który zastał ją na placówce harcerskiej w Kopciowicach poprzez dramatyczne opisy tułaczki z Katowic do Lublina i z powrotem do Krakowa, pracę w obozie przy ulicy Wąskiej, po ucieczkę przez Czechy do Monachium i Ratyzbony. Ówczesne rodzinne miasto widziane oczami narratorki to obrazy ulicznych łapanek, egzekucji, ale i podziemnego teatru, kawiarni i spotkań towarzysko-konspiracyjnych. Narracja obfituje w napięcia i zwroty akcji. Bohaterka wspomnień została wykreowana na odważną/sprytną, świadomą odpowiedzialności za rodzinę i ojczyznę Polkę. Jej działania skupiające się na ratowaniu przed wywózką do obozu koncentracyjnego więźniów noszą znamiona heroicznych czynów. Podobny westernowy (jak w prozie wojennej Leopolda Tyrmanda) charakter ma opis ucieczki z kraju. Trzeba podkreślić, że autorka wspomnień już w pierwszej ich części buduje odpowiednie tło dla takiej bohaterskiej postawy. Przypomina swoje związki z harcerstwem, przysięgę złożoną w przededniu wybuchu wojny, ojca – agitującego za polskością Śląska w plebiscycie etnicznym pogranicza polsko-niemieckiego 1919 roku, wreszcie symboliczną scenę pożegnania z rodzicem, który ofiarował córce tomik patriotycznych wierszy popularnego w międzywojniu poety Józef Aleksandra Gałuszki. Obraz postaci dopełnia jej „podejrzana” (dla niewtajemniczonych) moralnie praca w niemieckim obozie przejściowym i tragiczne dylematy związane z decyzją opuszczenia ojczyzny. Te symboliczne elementy składają się na obraz pokolenia 1921 roku wychowanego w duchu conradowskim, pozostawionego wobec trudnych moralnych wyborów, dla którego wierność niezłomnym zasadom etycznym bez względu na okoliczności stało się nadrzędnym celem. Tryptyk wojenny został podzielony na trzy części z łatwymi do odtworzenia datami odpowiadającymi etapom wojennej tułaczki Róży Nowotarskiej, bez żadnych jednak intytulacji. W powiązaniu z zaproponowanymi wcześniej temporalnymi ustaleniami można przyjąć, że całostki te symbolicznie obrazują wojenne losy jej rodziny. Ten brak formuły scalającej oraz emocjonalny styl widzenia charakterystyczny dla nastolatki może przemawiać za obraną perspektywą „notowania z przeszłości”. Utwór ten sytuuje się w nurcie polskiej literatury wojennej. Wspomnienia tu opisane są typowe dla losów Polaków. Mówią o tułaczce, latach okupacji, emigracji, ale też o rodakach, którzy nie byli w obozach, nie byli wywożeni na roboty przymusowe, deportowani do łagrów, nie walczyli z bronią w ręku. Są opowieścią o wojnie widzianej oczami cywila. Pewnym symbolicznym dopełnieniem tych krakowskich wojennych reminiscencji jest opowiadanie Antek Czerwcowy z tomu Wspomnienia, opowiadania, rozmowy, recenzje i szkice z Antkiem Czerwcowym w tle. W narrację oddającą rzeczywiste zmagania krakowskiej młodzieży z hitlerowskim okupantem została wprowadzona postać tajemniczego młodzieńca, ducha opatrznościowego konspiratorów, który posiadał dar przewidywania tragicznych sytuacji. Dzięki tej umiejętności bohaterom opowiadania udaje się uratować od aresztowania i egzekucji. W postaci tej w zawoalowany sposób ukryła narratorka świętego Antoniego Padewskiego, do którego modlili się młodzi krakowianie w chwili zagrożenia, opiekuna zagubionych/podróżnych/ emigrantów. Tego świętego uczyniła patronem swojej ucieczki z ojczyzny także narratorka Tryptyku wojennego. Dodajmy, że inny święty – Jerzy – patron wędrowców, artystów i harcerzy, walczący z ciemnotą – (ale i promotor pierwszych światowych targów książki w Katalonii) stał się protektorem jej pracy dziennikarskiej (Święty Jerzy, książka, róża). Wplecenie świętych w tok wspomnień wskazuje zarówno na protektorów tej twórczości jak i zdradza postawę moralną autorki oraz ekumeniczny pogląd na świat. Do obrazów Krakowa powróciła Nowotarska w zbiorze szkiców i reportaży Wspomnienia, opowiadania, rozmowy, recenzje i szkice ze świętym Jerzym w środku. Jako turystka po kilkudziesięciu latach nieobecności z zachwytem odnotowuje zmiany zachodzące w wolnej ojczyźnie (1997 rok). Podziwia odnowione Sukiennice, opiewa w inwokacjach krakowskie restauracje, zagląda do księgarń i na nowoczesne osiedla. Oba tomy mają charakterystyczny wielogatunkowy skład. Znajdują się tam zarówno wspomnienia jak i fragmenty listów, wywiady, opowiadania, reportaże, szkice biograficzne, literackie portrety wybitnych przedstawicieli Polonii nie tylko amerykańskiej, m.in. radiowca Roberta Lewandowskiego, artysty-malarza z Paryża Tomasza Prądzyńskiego, malarki prowansalskich pejzaży Elizabeth Estivalet czy autora książki o Tadeuszu Kościuszce – Kazimierza Kajenckiego. W tomie znalazły się także przedruki recenzji z nowości wydawniczych publikowanych na łamach pism emigracyjnych oraz szkice poświęcone dziejom Kolegium Polskiego w Rzymie. Całość przeplatana jest korespondencją z polskimi poetami emigracyjnymi, rozmowami o teatrze i języku polskim w sytuacji wykorzenienia, ciekawostkami i anegdotami. Tematyka drugiego tomu zdradza zmianę narracyjnej optyki. W tym zbiorze dziennikarskie pióro Nowotarskiej jest skierowane na chicagowsko – detroitsko–waszyngtońskie krajobrazy i postacie. Odnajdujemy tu technikę stosowaną (sprawdzoną?) już we wcześniejszych utworach: wplatanie w tok narracyjny dialogów, fragmentów listów, wywiadów. Narratorka w ten sposób uwiarygodnia opowieść, ale i oddaje głos swoim bohaterom. Taki zabieg kompozycyjny odnajdujmy zarówno w Georgetown, miasteczko śliczne — metropolii z emigracyjnego życiorysu dziennikarki — jak i w napisanej wspólnie z Markiem Święcickim zbeletryzowanej biografii Tadeusza Machrowicza — Gentelman z Michigan – opowieści o polskim żołnierzu, polityku, członku amerykańskiego Kongresu, sędzim federalnym, a także w portretach literackich, np. Kazimierza Wierzyńskiego, Aleksandra Janty-Połczyńskiego, Zbigniewa Chałki nakreślone w tomach wspomnieniowych. Tłem dla tych reminiscencji są dzieje polskiej emigracji XX i początków XXI wieku.
W beletryzowanej biografii Gentelman z Michigan wszechwiedzący narrator odtwarza przeszłość rodziny Machrowiczów. Jest niejako jej kronikarzem. Sięga aż do czasów zaborów Polski i pierwszej wojny świtowej. Wspomina losy dziadka i ojca bohatera biografii. Podkreśla wkład rodziny w odzyskanie przez Polskę wolności. Odtwarza trudną, ale zakończoną sukcesem zawodowym i osobistym drogę polskiego emigranta. Historia Tadeusza Machrowicza współgra z dziejami nie tylko kraju urodzenia (zabory, wojny, Jałta, Katyń, komunizm), ale i nowej ojczyzny (dzieje detroickiej Polonii). Na kartach wspomnień zostały odtworzone zarówno losy rodziny Machrowicza jak i historia polskiej dzielnicy Detroit – Hamtramck oraz amerykańskiego Kongresu USA, zwłaszcza działającej w jego strukturach komisji do spraw zbadania zbrodni katyńskiej. Splata tę retrospektywę osoba kongresmena polskiego pochodzenia zaangażowanego w walkę o prawa mniejszości etnicznych w USA i prawdę katyńską. To opowieść o prawym Polaku-emigrancie, który w obcym kraju obejmował najwyższe stanowiska pozostając wiernym ojczyźnie. Wydaje się, że ideą tak pomyślanej beletryzowanej biografii (wspartej wywiadami z bohaterem, dialogami postaci, licznymi fotografiami, opowieściami współpracowników Machrowicza) jest przekazanie Polonii pewnego wzoru czy modelu polskiego emigranta. W ten rodzaj upamiętnienia wpisują się dwie inne książki. Zredagowany autorsko tom Ziemia i słowo to hołd złożony rodzinnemu miastu, ojczyźnie i papieżowi Janowi Pawłowi II, którego wybór na stolicę Piotrową zastał Nowotarską w Polsce (przyjechała na pogrzeb matki). Wspólnota pochodzenia, pokolenia, miejsca, przeżyć wojennych skłoniły dziennikarkę do opracowania antologii wierszy i fragmentów prozy dedykowanych Krakowowi, ojczyźnie i wielkiemu Polakowi. Całość przeplatają fotografie krakowskich pejzaży — miejsc bliskich autorce oraz reprodukcje obrazów najwybitniejszych polskich malarzy. Druga książka to album poświęcony Jerzemu Połomskiemu, który w czasie stanu wojennego mieszkał w USA. Material albumowy został podzielony na dwie charakterystyczne części: krajową i emigracyjną, składając się tym samym na biografię artysty widzianą z dwóch perspektyw. Narracja uzupełniona jest zdjęciami nut i słowami piosenek Jerzego Połomskiego, fragmentami recenzji i wywiadów z piosenkarzem, opinii słuchaczy i kolegów z branży muzycznej. Twórczość Róży Nowotarskiej wypełniają zatem wspomnienia miejsc i ludzi. Pisarka była kronikarką przedwojennego i wojennego Krakowa oraz emigracyjnych miast: Detroit i Waszyngtonu. Świat, mimo traumatycznych wojennych przeżyć i niełatwych lat na emigracji nie przestał jej zachwycać tak jak i osoby, które poznała, bo, jak zapisała w ostatnim tomie wspomnień, w kompozycji jej książek i obrazów zawarła swój uśmiech – „życzliwy całemu światu i wszystkim ludziom”.
Bibliografia przedmiotowa
Archiwa, słowniki:
Hasło: Nowotarska Róża. Archiwum Emigracji. Biblioteka Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, sygn. AE/AW/CCXXIX; Korespondencja redakcyjna „Wiadomości”, osoby: Nowotarska-Nyka; teczki: Nowotarska Róża 1949-1966, 17 k., Nowotarska Róża 1967, 35 k., Nowotarska Róża 1968, 26 k.,4. Nowotarska Róża 1969-1975, 40 k.
Archiwum Oficyny Poetów i Malarzy, sygn. 0665, teczka: Korespondencja Róży Nowotarskiej z OPiM; teczka: Nowotarska Róża, wiersze.
Hasło: Róża Nowotarska, w: Mały słownik pisarzy polskich na obczyźnie 1919-1980, red. W. Klimaszewski, E.R. Nowakowska, W. Wyskiel, Wydawnictwo Interpress, Warszawa 1992, s. 253-254.
Monografie, artykuły, recenzje:
Kibish-Ożarowska K., Wspomnienia Róży Nowotarskiej, „Przegląd Polski = Polish Review” z 21 marca 2003, s. 8.
Kibish-Ożarowska K., Wspomnień Róży Nowotarskiej część II, „Przegląd Polski = Polish Review” z 19 marca 2004, s. 11.
Książek W., Nie ma już Róży Nowotarskiej, „Dziennik Związkowy/Polish Daily News” z 6 kwietnia 2012, s. 4.
Larkin C., Życzliwa całemu światu (Róża Nowotarska 1920-2012), „Przegląd Polski = Polish Review” 2012 nr VII, s. 10.
Massalska H., Odświeżyć pamięć, „Tygodnik Polski” z 26 sierpnia 2012, s. 8.
Ożarowska-Kibish K., Wspomnienia Róży Nowotarskiej, „Przegląd Polski = Polish Review” z 21 marca 2003, s. 8.
Paluch J. M., Z Różą Nowotarską rozmawia Janusz M. Paluch, „Matecznik” 2002 nr 2, s. 64-66.
Pieszczakiewicz J., Z Krakowa do Waszyngtonu, „Przekrój” 1991 nr 2401, s. 8.
Roza Nowotarska (Rose F. Kobylinski), „The Washington Post” 2012, from Apr. 6 to Apr. 10.
Sikorska Ratschka Z., Ostatnia książka Róży Nowotarskiej, „Dziennik Polski i Dziennik Żołnierza = The Polish Daily and Solidiers Daily” 2003 nr 75, s. 5.
Wspomnienia Romy, w: J. i W. Fiszerowie, Nasze korzenie i my. Saga rodzinna, Kraków 2003, s. 100-102.
Strony www:
Hasło: Nowotarska Róża: Biblioteka Uniwersytecka UMK. Archiwum Emigracji. Archiwa i kolekcje osobowe)
Kajdański J., Róża Nowotarska (1920-2012) RÓŻA NOWOTARSKA (1920 – 2012) | (wiadomoscipodgorze.pl)
Roza Nowotarska (Ag 91)(Rose F. Kobylinski), „The Washington Post” from Apr. 6 to Apr. 10, 2012. https://www.legacy.com/us/obituaries/washingtonpost/name/roza-nowotarska-obituary?id=5987998
Autorka hasła: Jolanta Pasterska
Kierowniczka projektu - prof. dr hab. Jolanta Pasterska
Okres realizacji - 20.09.2022 - 20.09.2027
Dofinansowano ze środków budżetu państwa
Instytucja finansująca - Ministerstwo Edukacji i Nauki / Narodowy Program Rozwoju Humanistyki
Wartość projektu - 661 415,00 PLN
Wartość dofinansowania - 661 415,00 PLN