Urodziła się 13.09.1943 roku w Warszawie. Jej ojcem był Władysław Bieńkowski, a matką Flora Bieńkowska z d. Trynkus. Ma młodszego brata Andrzeja, który jest emerytowanym profesorem Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie, malarzem, etnomuzykologiem i pisarzem. Jej stosunek do słowa pisanego i zawodu pisarskiego kształtował się od najmłodszych lat pod wpływem twórczości literackiej obojga rodziców. Pisarka wraz z rodziną mieszkała na piątym piętrze międzywojennej kamienicy przy alei Szucha. Uczęszczała do szkoły podstawowej Towarzystwa Przyjaciół Dzieci, a później do Liceum Ogólnokształcącego im. N. Żmichowskiej. Po zdaniu matury, w roku 1961 rozpoczęła studia na kierunku filologia romańska i filozofia Uniwersytetu Warszawskiego. Swój pierwszy artykuł pt. Koncepcje postaw w teatrze Corneille’a opublikowała na łamach „Kwartalnika Neofilologicznego” w roku 1963. W 1966 uzyskała magisterium, a promotorem jej pracy był Rachmiel Brandwajn. Studia doktoranckie na Wydziale Filologii Obcych UW zakończyła w roku 1969, broniąc doktorat pt. Poezja i tradycja w „Tygodniach” Guillaume’a de Salluste du Bartas. Początkowo opiekę naukową nad dysertacją sprawował Brandwajn, ale po roku 1968 promotorem pracy został profesor Mieczysław Brahmer. Po doktoracie wyjechała na stypendium na Sorbonę. W roku 1972 zadebiutowała jako tłumaczka na łamach „Tekstów”, przekładając na język polski esej Paula Ricœura pt. Wydarzenie i sens w mowie. W roku 1981 uzyskała habilitację w Instytucie Badań Literackich PAN na podstawie rozprawy W poszukiwaniu królestwa człowieka. Niemiecka utopia sztuki od Kanta do Tomasza Manna, która ukazała się nakładem Wydawnictwa Czytelnik jeszcze w tym samym roku. W grudniu 1975 została sygnatariuszką listu otwartego intelektualistów polskich protestujących przeciwko zmianom w Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (List 59). Ze względu na polityczną przeszłość ojca eseistka nie mogła podjąć pracy na Uniwersytecie Warszawskim, a jedyną drogą rozwoju kariery naukowej była współpraca z uczelniami katolickimi. Od roku 1975 do roku 1980 pracowała jako adiunkt Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego i prowadziła wykłady z literatury francuskiej i teorii kultury. W tym czasie ukazała się jej praca Dwie twarze losu: Nietzsche – Norwid (1975), za którą w roku 1977 otrzymała nagrodę Fundacji im. Kościelskich. Kilka lat później została zaproszona do składu jury Konkursu. Pracę na KUL przerwało stypendium naukowe Fundacji im. Aleksandra von Humboldta, w ramach którego w roku 1979 Ewa Bieńkowska wyjechała do Hamburga, gdzie spędziła rok. W lutym 1980 powróciła do Warszawy. Kolejny wyjazd w ramach grantu zaplanowała pisarka na rok 1981, ale nie uzyskała zgody przełożonych, dlatego złożyła dymisję. Na dwa tygodnie przed wprowadzeniem stanu wojennego, 29.11.1981 pisarka wyjechała do Monachium, by zrealizować drugą część stypendium Humboldta. Jej celem była praca nad dorobkiem Novalisa, ale wprowadzenie stanu wojennego pokrzyżowało te plany naukowe. Uwaga pisarki skupiła się na wydarzeniach w Polsce, które śledziła z wielką uwagą. W listopadzie 1982 roku stypendium dobiegło końca i pisarka musiała zdecydować o dalszym losie. Podjęła decyzję o przeniesieniu się do Awinionu, gdzie otrzymała pracę jako assistant associé w Université d’Avignon, a swoje badania rozwijała w stronę literatury porównawczej. Pracowała tam do roku 1986, kiedy to jej stanowisko zostało zlikwidowane. W 1989 została członkinią Stowarzyszenia Pisarzy Polskich. W okresie 1994-1995 była konsultantką w Stacji Naukowej PAN w Paryżu. W roku 1999 została zatrudniona na stanowisku profesora nadzwyczajnego w Instytucie Filologii Polskiej Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego (UKSW) w Warszawie, gdzie prowadziła wykłady i zajęcia z zakresu literatury polskiej i powszechnej. Do przejścia na emeryturę w roku 2013 była kierowniczką Katedry Modernizmu Europejskiego UKSW. Wielokrotnie odbywała podróże do Włoch, które stały się inspiracją dla późniejszego cyklu zbiorów esejów włoskich.
W dorobku literackim pisarki znalazło się jedenaście książek, a także liczne artykuły w czasopismach. Od 1982 eseistka publikowała swoje prace w „Zeszytach Literackich”, a w roku 1983 otrzymała zaproszenie do stałej redakcji kwartalnika. Od 1983 publikowała w wychodzącym w Londynie miesięczniku „Aneks”. Artykuły i eseje Ewy Bieńkowskiej można odnaleźć również w „Znaku”, „Res Publice”, „Gazecie Wyborczej”, „Tygodniku Powszechnym”. Od roku 2008 pracowała jako recenzentka w „Przeglądzie Politycznym”. Obecnie Ewa Bieńkowska pracuje nad książką o Jan Paulu Kauffmannie. Mężem Ewy Bieńkowskiej jest inżynier aerodynamiki Jean-Paula Chancela, z którym mieszka w Wersalu we Francji.

Twórczość:
Co mówią kamienie Wenecji, słowo/obraz terytoria, Gdańsk 1999. Wyda. drugie. Wydawnictwo Próby, Warszawa 2021.
Dane odebrane. Tryptyk włoski, Puls Publications, London 1985.
Dom na Rozdrożu, Sic!, Warszawa 2012.
Dwie twarze losu: Nietzsche – Norwid, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1975.
Historie florenckie: Sztuka i polityka, Fundacja Zeszytów Literackich, Warszawa 2015.
Krasiński – poezja jako egzegeza symbolu, w: Religijne tradycje literatury polskiej, red. S. Sawicki, P. Nowaczyński, Wydawnictwo Towarzystwa Naukowego Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, Lublin 1983, s. 211-228.
L’image de L’Occident dans la littérature polonaise, w: The common christian roots of the European nations, Vol. 2, Florence 1982, s. 705-712. Wersja pol.: Obraz Zachodu w literaturze polskiej, w: Literatura polska w kulturze chrześcijańskiej Europy, Lublin 1983, s. 49-60.
Michał Anioł – nieszczęśliwy rzymianin, Sic!, Warszawa 2009.
Miłosz and the Book of Psalms, w: Miłosz like the world. Poet in the Eyes of Polish Literary Critics, red. Z. Łapiński, Frankfurt am Main 2015, s. 383-390.
Mit w pisarstwie Gustawa Herlinga-Grudzińskiego, w: Świadectwo - mit - tajemnica: o Gustawie Herlingu Grudzińskim, red. Z. Kudelski, Narodowe Centrum Kultury, Warszawa 2019, s. 77-93.
O niektórych sekretach „Pieska przydrożnego”, w: Miłosz i Miłosz, red. A. Fiut, A. Grabowski, Ł. Tischner, Księgarnia Akademicka, Kraków 2013, s. 503-510.
Pierre Jean Jouve, czyli Samotność herezjarchy, w: Genesis: Księga Rodzaju: literatura, kultura, trwanie, red. A. Szczepan-Wojnarska, M. Ślusarska, K. Pawlicka, Wydawnictwo Naukowe UKSW, Warszawa 2019, s. 104-111.
Pisarz i los. O twórczości Gustawa Herlinga-Grudzińskiego, Fundacja Zeszytów Literackich, Warszawa 2002.
Po co filozofowi religia. Stanisław Brzozowski, Leszek Kołakowski, Wydawnictwo Znak, Kraków 2020.
Spacery po Rzymie, Fundacja Zeszytów Literackich, Warszawa 2010.
Spór o dziedzictwo europejskie. Między świętym a świeckim, W.A.B., Warszawa 1999.
Trop Hiobowy u Gustawa Herlinga-Grudzińskiego, w: Hiob Biblijny, Hiob obecny w kulturze, red. P. Mitzner, A. M. Szczepan-Wojnarska, Wydawnictwo Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego, Warszawa 2010, s. 191-202.
W ogrodzie ziemskim. Książka o Miłoszu, Sic! Warszawa 2004.
W poszukiwaniu królestwa człowieka. Utopia sztuki od Kanta do Tomasza Manna, Wydawnictwo Czytelnik, Warszawa 1981.

Artykuły, szkice, recenzje (wybór):
„Inny świat” [G. Herlinga-Grudzińskiego] – opowieść wychowawcza, „Zeszyty Literackie” 2009 z. 108, s. 175-185.
435 dni z życia Goethego, „Przegląd Polityczny” 2013 nr 117, s. 2-26.
Adam Zagajewski i transcendencja pomarańczy. Część 1, „Gazeta Wyborcza” 2008 nr 233, s. 28-29.
Adam Zagajewski i transcendencja pomarańczy. Część 2, „Gazeta Wyborcza” 2008 nr
Błogosławiony stan kryzysu, „Znak” 1996 nr 1, s. 35-42.
Chateaubriand między Wenus a Minerwą, „Zeszyty Literackie” 2018 z. 143, s. 198-202.
Dlaczego mit?, „Zeszyty Literackie” 2017 z. 139, s. 217-219.
Ernst Bertram, Tomasz Mann i legenda Nietzschego. Część 1, „Zeszyty Literackie” 2010 z. 110, s. 204-209.
Fasady i wnętrza, „Zeszyty Literackie” 2010 z. 111, s. 111-119.
Galeria cieni, „Tygodnik Powszechny” 2002 nr 49, s. 9-10.
Historia jako dzieje wcielenia, „Więź” 1974 nr 4, s. 29-39.
Intertekstualność i rewolucje, „Zeszyty Literackie” 1983 z. 4, s. 150-158.
Juenger: awanturnik poznania, „Tygodnik Powszechny” 1999 nr 28, s. 12.
Kłopoty z narodem: czy można jeszcze być Francuzem?, „Dziennik: Polska-Europa-Świat” 2008 nr 99, s. 14-15.
Lekcja wygnania: Miłosz, Herling-Grudziński, „Zeszyty Literackie” 1999 z. 67, s. 99-105.
Naród, „Zeszyty Literackie” 1983 z. 1, s. 12-20.
O „Piesku przydrożnym” Czesława Miłosza, „Zeszyty Literackie” 1998 z. 62, s. 93-103.
Pamiętnik Brzozowskiego, „Zeszyty Literackie” 2016 z. 134, s. 155-161.
Robinson, „Gazeta Wyborcza” 2000 nr 76, s. 10.
Sztuka i ocalenie, „Twórczość” 1976 nr 12, s. 91-103
Taniec Zaratustry, „Teksty" 1973, nr 1, s. 26-41.
Uczniowie czarnoksiężnika, „Zeszyty Literackie” 1988 z. 21, s.
W Awinionie, „Europa” 1998 nr 6, s. 88.
Z Goethem do Rzymu, „Zeszyty Literackie” 2006 z. 95, s. 21-30.
Życie za tajemnicę, „Gazeta Wyborcza” 2003 nr 132, s. 16.

Przekłady:
Ricoeur P., Wydarzenia i sens w mowie, „Teksty” 1972 nr, s. 103-118.
Carrouges M., Rozum i instynkt, „Teksty” 1973 nr 2 (8), s. 141-144.
Bréchom R., Świat snu, „Teksty” 1973 nr 2 (8), s. 145-150.
Starobinski J., Uwagi o strukturalizmie, „Pamiętnik Literacki” 1974 nr 65/3, s. 271-273.
Philibert M., Paul Ricoeur, czyli wolność na miarę nadziei, przeł. E. Bieńkowska, H. Bortnowska, S. Cichowicz, PAX, Warszawa 1976.
Merleau-Ponty M., Proza świata. Eseje o mowie, wybór i wstęp S. Cichowicz. Przeł. E. Bieńkowska, S. Cichowicz, J. Skoczylas, Warszawa, Czytelnik 1976. Wyd. 2 tamże 1999, [tu:] przekł. E. Bieńkowskiej, Postrzeganie, ekspresja, sztuka, s. 178-251.
Ricoeur P., Egzystencja i hermeneutyka. Rozprawy o metodzie, wybór, oprac. i posł. S. Cichowicz, przeł.: E. Bieńkowska, H. Bortnowska, S. Cichowicz, PAX, Warszawa, PAX 1975. Wyd. nast.: wyd. 2 tamże 1985; wyd. 3 Warszawa, De Agostini we współpracy z Ediciones Altaya Polska 2003.

Redakcja:
Polska Stacja Naukowa w Paryżu 1893-1993: przewodnik, red. E. Bieńkowska, K. Chmielowska, A. Gałkowski, J. Kordys, Stacja Naukowa PAN, Paryż-Warszawa 1994.
Balzac H., Jaszczur, przeł. i wstęp: T. Boy-Żeleński, oprac. E. Bieńkowska, Wydawnictwo Ossolineum, Warszawa-Kraków 1999.
Camus A., Cztery powieści, przeł. M. Zenowicz-Brandys, J. Guze, posł. E. Bieńkowska, Świat Książki, Warszawa 2000.
Polak w świecie: leksykon Polonii i Polaków za granicą, red. E. Bieńkowska, Polska Agencja Interpress, Warszawa 2001.
Balzac H., Stracone złudzenia, przeł. T. Boy-Żeleński, posł. Ewa Bieńkowska, Świat Książki, Warszawa 2002.
Stendhal, Czerwone i czarne, przeł. Tadeusz Żeleński (Boy), posł. Ewa Bieńkowska, Świat Książki, Warszawa 2005.
Bieńkowska F., Południe wieku, red. E. Bieńkowska, Prószyński i S-ka, Warszawa 2019.

Nagrody i odznaczenia:
Nagroda Fundacji im. Kościelskich (1977) za książkę Dwie twarze losu: Nietzsche – Norwid
Nominacja do Nagrody Literackiej Nike (2003) za książkę Pisarz i los. O twórczości Gustawa Herlinga-Grudzińskiego
Nagroda Magellana (2015) za książkę Historie florenckie: Sztuka i polityka
Nagroda specjalna Centro Studi Famiglia Capponi przyznawana w ramach Nagrody im. Leopolda Staffa (2015) za książkę Historie florenckie: Sztuka i polityka


Charakterystyka twórczości:
Twórczość Ewy Bieńkowskiej jest bogata i zróżnicowana. Znaleźć tu można opowiadania, książki wspomnieniowe i stanowiące zbiory esejów krytycznoliterackich oraz reportaży wspomnieniowych z podróży po Włoszech, a także artykuły publikowane przede wszystkim w „Zeszytach Literackich”, „Znaku”, „Gazecie Wyborczej”, „Tygodniku Powszechnym”, „Przeglądzie Politycznym”, „Res Publice”. Dorobek ten wzbogacają przekłady z języka francuskiego, a także prace, w redagowaniu których Ewa Bieńkowska brała udział. Bliższe przyjrzenie się jej spuściźnie literackiej pozwala wyodrębnić kilka tematów, które pojawiają się stale w różnym stopniu natężenia i przenikają się wzajemnie. Tematem nadrzędnym wobec wszystkich innych jest miejsce człowieka w szeroko rozumianej kulturze. Z niego wypływają rozważania nad filozofią kultury, sztuką, historią, twórcą i jego dziełami silnie powiązane z biografiami bohaterów, o których pisze. Przestrzeń egzemplifikacji wzbogacają jej własne doświadczenia nabyte w czasie podróży do Włoch. Odnajduje tu pisarka szczególne przykłady ludzkiej aktywności intelektualnej i artystycznej, które odkrywa przed czytelnikami poprzez szczegółowy ogląd momentu historycznego ich powstawania, życiorysów osób zaangażowanych w prace nad nimi, a także współczesny ich odbiór. Na tle tak spójnie rysującego się dorobku twórczego wyraźnie odcina się wspomnieniowa praca pod tytułem Dom na Rozdrożu, która nawiązuje do jej osobistych dziejów odtwarzanych przez pryzmat postaci obojga rodziców i historii ich małżeństwa. Bogaty dorobek literacki Bieńkowskiej wyróżnia się głębokim zakorzenieniem w tradycji, kontekstach historycznych, doświadczeniach ludzkich, które składają się na równoległy rozwój i trwanie w dziedzictwie kulturowym. W swoich pracach skupia się na szczegółach, detalach, wybranych elementach rzeczywistości, momentach historycznych, które są pretekstem do kontemplacji przeszłości i teraźniejszości. W twórczości Bieńkowskiej rozważaniom nad filozofią kultury towarzyszą refleksje nad literaturą i biografiami wybitnych jej przedstawicieli, których losy reprezentują dziejowy i myślowy tragizm jednostki uwikłanej w stale dziejące się przemiany społeczne i cywilizacyjne. W badaniu historycznych procesów nawarstwiania się kultury duchowej Europy, która wielokrotnie poddawana była próbie burzliwych zdarzeń dziejowych, poprzez stosowanie metody intertekstualnego dyskursu w zabiegach analityczno-interpretacyjnych i syntetyzujących, pisarka odnajduje źródła współczesnego ładu społecznego. Dąży przy tym do określenia relacji, w jakiej pozostaje społeczeństwo z kulturą. Cechą charakterystyczną twórczości Bieńkowskiej jest szacunek do biografii bohaterów, którym poświęca swoje prace. Nie jest bowiem możliwe odcięcie osobistych dziejów jednostki od procesu twórczego, który ostatecznie jest wyrazicielem rzeczywistości, emocji, przemian duchowych i rozważanych wątpliwości. Autorka dobitnie akcentuje tę kwestię w pracy o charakterze eseistyczno-literackim Dwie twarze losu: Nietzsche – Norwid (1975) stanowiącej jej debiut książkowy. Ewa Bieńkowska podkreślała, że wielka i zapomniana problematyka dziewiętnastego wieku zamyka się głównie między tymi nazwiskami, a przypomnienie i porównanie myśli Nietzschego i Norwida może stanowić wyprawę do źródeł istnienia człowieka, jego kultury i słowa. Za książkę tę Bieńkowska otrzymała w roku 1977 Nagrodę Fundacji im. Kościelskich. Poszerzoną perspektywę omawianych zagadnień prezentuje pisarka w wydanym w roku 1981 zbiorze esejów W poszukiwaniu królestwa człowieka. Niemiecka utopia sztuki od Kanta do Tomasza Manna. Szkice zawarte w pracy dotyczą dziejów kultury niemieckiej od schyłku osiemnastego wieku po współczesność oraz transgresji idei w świecie przednowoczesnym i nowoczesnym. Od końca osiemnastego wieku dokonywał się w świadomości europejskiej niezwykle ciekawy i ważny proces, który obejmował różne dziedziny życia, postawy i formy wyrazu – jest to znak poszukiwania nowego ładu wznoszonego przez człowieka wedle jego pragnień. Wśród takich prób uwagę przykuwa wielka praca myślowa, jaka dokonała się w kulturze niemieckiej. W swojej pracy autorka skupiła się właśnie na tej przestrzeni i ukazała ją jako dynamiczną całość, duchową przygodę pełną konfliktów, sprzeczności, tragicznych pomyłek, a także nieustannej wiary w możliwość ratunku człowieka. Kontynuacją tych rozważań jest praca Spór o dziedzictwo europejskie. Między świętym a świeckim (1999) koncentrująca się na najważniejszych problemach filozoficznych i społecznych dziewiętnastowiecznej i dwudziestowiecznej Europy. Zaprezentowane w tym zbiorze eseje są wnikliwym wejrzeniem w losy ludzkości i pojedynczych osób, które poddawały się wielkim przemianom lub próbowały z nimi walczyć. W tym właśnie zawiera się tragizm ludzkiej egzystencji, który nie jest wyłączną własnością filozofów oraz twórców kultury i literatury, ale także każdego z nas. Wyraźną zmianę punktu ciężkości podejmowanej przez Bieńkowską problematyki widać w pracy Pisarz i los. O twórczości Gustawa Herlinga-Grudzińskiego (2002). Tematem nadrzędnym jest tu człowiek wyrastający z określnej kultury i porwany przez niespokojny bieg historii. Zbiór szkiców eseistycznych stanowi kontynuację sporów, które autor Dzienników pisanych nocą toczył ze sobą, ze światem i z Bogiem. Eseistka odtworzyła w sobie świat twórcy i weszła z nim w dialog, a jego podstawą były nieoddzielone od bogatej i skomplikowanej osobowości autora jego prace. W tak badawczym i czujnym przyglądaniu się twórczości Herlinga widać wyraźnie rysującą się fascynację – ten fakt nie może dziwić. Bieńkowska i Grudziński reprezentowali ten sam moment historyczny zdeterminowany przez dominację dwóch totalitaryzmów, a pisarz dla całego pokolenia twórców powojennych stał się autorytetem, głosem sumienia, świadkiem dziejącej się historii. Zbiór szkiców poświęconych Herlingowi-Grudzińskiemu w roku 2003 został nominowany do Nagrody Literackiej Nike. W roku 2004 ukazała się praca pod tytułem W ogrodzie ziemskim. Książka o Miłoszu. Podobnie jak w przypadku Herlinga-Grudzińskiego ma ona charakter biograficzny, a po części i autobiograficzny, ponieważ ujawnia osobiste urzeczenie pisarki tą postacią. Jest to historia życia i twórczości Czesława Miłosza, ale również opowieść o upływającym czasie, jaki potrzebny był na stopniowe poznawanie i zrozumienie jego poezji, osobiste doświadczanie jego światów. Rezygnuje przy tym pisarka z tradycyjnych metod badania i zamiast historycznoliterackich kontekstów, sięga po historię idei. W ostatniej pracy Po co filozofowi religia. Stanisław Brzozowski, Leszek Kołakowski (2020) autorka powróciła do komparatystycznego badania koncepcji myślowych dwóch polskich filozofów i określiła ich miejsce w kulturze Zachodu. Głównym problemem jest tu relacja filozofii i religii, której obaj bohaterowie książki przyznają szczególną wagę w kształtowaniu i utrwalaniu kultury. W życiorysach Brzozowskiego i Kołakowskiego istnieją pewne punkty styczne, które zbliżają ich w poglądach i porównanie to czynią bardziej wyrazistym. Po co filozofowi religia jest przykładem analizy przemian psychicznych i intelektualnych, które prowadzą ku chrześcijaństwu i uznaniu jego wyższości.
Drugim wyraźnie rysującym się kręgiem zainteresowań Ewy Bieńkowskiej są Włochy, w których widzi łącznik między przeszłością i teraźniejszością uchwycony jedynie poprzez metafizyczne doświadczanie włoskiej sztuki. Osobistym zapisem wspomnień i odczuć z podróży eseistki do Włoch jest zbiór opowiadań Dane odebrane. Tryptyk włoski (1985) oraz tzw. cykl włoski, na który składają się cztery książki: Co mówią kamienie Wenecji (1999), Michał Anioł – nieszczęśliwy rzymianin (2009), Spacery po Rzymie (2010), Historie florenckie: Sztuka i polityka (2015), a także liczne artykuły drukowane w „Zeszytach Literackich”. Dane odebrane to praca zbierająca trzy opowiadania (Droga na południe, Kopuła, Rzymianin) odtwarzające jej własne uczucia wynikające z przebywania w miastach włoskich, które nie sprowadza się do pobieżnego oglądu zabytkowej architektury czy dzieł malarskich, ale do głębokiego, niemal mistycznego doznania miejsc wyjątkowych zmuszających do refleksji nad własnym miejscem w świecie, podróżą do wnętrza siebie, określenia własnej tożsamości. Bohaterów opowiadań łączy dziejący się na oczach czytelnika przełom życiowy, dokonujący się pod naporem historii ludzkich związanych z danym miejscem. Uświadamiają sobie oni, że ich życie jest zniewoleniem, ciągłym uciekaniem i poszukiwaniem czegoś nieuchwytnego przez rozum ludzki, a znajdującego się w historycznych ulicach, murach, placach włoskich. Opowiadania mają bardzo osobisty, niemal impresjonistyczny charakter. Skupia się w nich autorka na wrażeniach, przelotnych spojrzeniach, nieuchwytnych emocjonalnych półcieniach, które składają się na malowniczy obraz. Na szczególną uwagę zasługuje opowiadanie Droga na południe, w którym zaprezentowała losy emigranta polskiego zmuszonego do opuszczenia kraju z powodów politycznych i rozpoczęcia tułaczki po Włoszech, w których odnajduje miejsce dla siebie. To echo jej własnych doświadczeń z roku 1981, gdy stanęła w obliczu wyboru między powrotem do komunistycznej Polski i wolnością Europy Zachodniej. Tak jak bohater opowiadania podejmuje ona decyzję o pozostaniu w wolności – nie tylko politycznej, ale również osobistej. W roku 1999 ukazała się pierwsza książka z cyklu włoskiego pod tytułem Co mówią kamienie Wenecji. Utwór jest intelektualnym przewodnikiem, którego celem jest rozkodowanie kulturowego dziedzictwa Wenecji jawiącej się jako miejsce o szczególnym znaczeniu historycznym, ale również artystycznym i cywilizacyjnym. Punktami orientacyjnymi dla historii miasta miały być dzieje trzech jego wielkich rodów (Vivarinich, Bastianich i Bellinich), Tycjana, Lorenzo Lotto, Tintoretta, Carpaccia. Wenecja jest dla autorki miastem o wielu obliczach, a ukazany w pracy obraz jest niezwykle plastyczny, żywy, barwny, pełen ruchu i koloru. Kontynuacją tej literackiej opowieści podróżniczej jest książka pod tytułem Michał Anioł – nieszczęśliwy rzymianin (2009). Tu perspektywa oglądu Włoch zmienia się – zamiast określonej przestrzeni pojawia się osoba związana z danym miejscem. Analizując dzieła malarskie, rzeźbiarskie, architektoniczne i poetyckie Michała Anioła, Bieńkowska stworzyła wiarygodny i pełen emocji portret żywego człowieka związanego z Rzymem – miastem, w którym artysta nie był szczęśliwy. Rzymowi poświęciła Ewa Bieńkowska także kolejną cześć cyklu włoskiego. Tu powraca do znanej z pierwszej części cyklu perspektywy narracji i bohaterem swej opowieści czyni miejsce. Spacery po Rzymie (2010) to utwór koncentrujący się na historycznym mieście, które było świadkiem powstawania i rozkwitu chrześcijaństwa. Pisarka zabiera nas w podróż po rzymskich kościołach różnych epok, które nie zawsze są tymi najlepiej znanymi lub najchętniej odwiedzanymi przez turystów, ale których znajomość jest kluczem do rozumienia Rzymu i historii Europy. W świątyniach autorka dostrzega nie tylko świadectwo wiary, ale przede wszystkim dowód upływającego czasu nakładającego się na przestrzeń, zmienność idei wyrażoną w zmienności formy. Ostatnim utworem z cyklu włoskiego są Historie florenckie (2015). Stolica Toskanii została tu zaprezentowana w dwóch planach – jako miasto-dziedzictwo kultury i miasto zwykłych ludzi, którzy przez wieki z mozołem tworzyli to wyjątkowe miejsce, gromadzili i opiekowali się zebranymi tam dziełami sztuki, żyli obok nich. Ewa Bieńkowska udowadnia w swojej pracy, że dzieło sztuki nie jest tylko artefaktem, przedmiotem wytworzonym przez wybitną jednostkę, ale jest utrwaloną historią zborowości. Historie florenckie w roku 2015 zostały dwukrotnie uhonorowane: Nagrodą Magellana przyznawaną przez redakcję „Magazynu Literackiego Książki” oraz nagrodą specjalną Centro Studi Famiglia Capponi przyznawaną w ramach Nagrody im. Leopolda Staffa.
Na tle całego dorobku twórczego Ewy Bieńkowskiej wyróżnia się wydana w roku 2012 książka wspomnieniowa o rodzicach pod tytułem Dom na Rozdrożu. Zaprezentowała tu autorka portrety dwóch wyjątkowych dla niej osób, na których budowała pamięć o samej sobie. Praca ma bardzo osobisty charakter i wpisuje się w problematykę współczesnej kobiecej autobiografii pisanej w kontekście dziejów rodzinnych, której celem jest rekonstrukcja własnej mitologii. Ojcem pisarki był Władysław Bieńkowski – publicysta, socjolog, polityk, dyrektor Biblioteki Narodowej, minister oświaty. Był on autorem kilku książek o tematyce socjologicznej. Pisarka wyraźnie akcentuje fakt, że nie postrzega go przez pryzmat pełnionych przez niego publicznych funkcji. Widzi w nim człowieka dobrze rozumiejącego czasy, w których żyje, socjologa stale badającego tkankę rzeczywistości, zdystansowanego wobec władzy i partii, do której należał. Istotne jest to, że dla Bieńkowskiej był on po prostu ojcem, kimś, kto uczy, tłumaczy, daje wskazówki. Matką pisarki była Flora Bieńkowska – poetka, autorka książek i sztuk scenicznych. Na jej osobiste dzieje rzuca cień nieszczęśliwy związek z synem Heleny Boguszewskiej, pod okiem której dojrzewała jako literatka. W Domu na Rozdrożu Flora ukazana jest jako kobieta dbająca o duchowy i intelektualny rozwój dzieci, ucząca ich wrażliwości i umiejętności obcowania z kulturą. Opisany w książce dom rodzinny tętnił życiem intelektualnym i zaciekawił autorkę słowem pisanym, a także wzbudził szacunek do zawodu pisarza. Ogromny wpływ na wybór drogi życiowej Ewy Bieńkowskiej miał domowy księgozbiór, w którym można było odnaleźć ilustrowane tomy dzieł Szekspira, którego zresztą Władysław Bieńkowski wybrał na patrona wykształcenia swoich dzieci. Dom przy alei Szucha reprezentuje topos miejsca utraconego, ale nie z powodów politycznych, gwałtownych zajść, które zburzyły szczęście rodziny. Jest to miejsce, z którego się wyrasta, odchodzi się naturalnie poprzez proces dojrzewania. Praca nie jest czysto faktograficznym tekstem, ale raczej próbą odtworzenia rodzinnych legend i indywidualnych światów każdego z rodziców, z których powstał świat trzeci – świat pisarki.
Obok twórczości prozatorskiej znaczną część dorobu literackiego Ewy Bieńkowskiej stanowią artykuły publikowane w różnych periodykach. Najbardziej okazały zbiór artykułów ukazał się w „Zeszytach Literackich”, które współtworzyła przez wiele lat. Odnaleźć tu możemy szkice literackie, eseje, artykuły, rozmowy na temat filozofii, sztuki, kultury, polityki, bieżących spraw polskich, francuskich, włoskich i europejskich, recenzje, fragmenty jej książek. Bohaterami byli filozofowie, pisarze, malarze, a także przyjaciele i znajomi związani z tym periodykiem.
Choć większość swojego życia Ewa Bieńkowska spędziła na emigracji, trudno doszukać się w jej twórczości prozatorskiej utworów traktujących o Polsce jako utraconej ojczyźnie i tęsknocie do niej. Zapewne wpływ na to miała zmiana ustroju w 1989 roku dająca możliwość swobodnego odwiedzania ojczyzny. Wyjątek stanowi tu opowiadanie Droga na południe, w którym pod losem swego bohatera ukryła fragment własnych dziejów. Jej twórczość ma znacznie większy zakres czasowy i przestrzenny, a przez to może być rozczytywana w sposób uniwersalny. Wydaje się więc, że jako strategię trwania na obczyźnie obrała Bieńkowska drogę głębokiej asymilacji z obcymi kulturami, poznawania ich i badania. Zainteresowanie miejscem człowieka w szeroko rozumianej sztuce, historii i filozofii, zderzanie tych dziedzin ze sobą sprawia, że twórczość ta nabiera wielowymiarowego charakteru.

Bibliografia przedmiotowa
Arno A., Zadziwiający Michelangelo Buonarotti, „Gazeta Wyborcza” 2009 nr 300, s. 35-36.
Baranowa A., Miasto światła, „Znak” 2000 nr 4, s. 142-144.
Bernacki M., Eseje, gawędy, szkice – o krytycznoliterackich obchodach „góry Miłosz”, „Świat i Słowo” 2006 nr 1, s. 317-324.
Bielska-Krawczyk J., Zapis losu, „Undergrunt” 2003 nr 9, s. 241-244.
Borkowska G., Duch miasta, „Wysokie Obcasy” 1999 nr 28, s. 40.
Cichy M., Mini-felieton o maxi-sprawach, „Gazeta Wyborcza” 1999 nr 106, s. 13.
Cuber M., Przywidzenia nad prywatną zatoką, „Nowe Książki” 2005 nr 3, s. 41.
Czachowska J., Na progu tajemnicy wyjątkowości, „Twórczość” 2004 nr 2/3, s. 78-79.
Czaja D., Przygody oka. Ewy Bieńkowskiej książka o Wenecji, „Tygodnik Powszechny” 2000 nr 6, s. 14.
Drzewucki J., Serenissima, lustrzane odbicie i reumatyzm, „Plus Minus” 1999 nr 305, s. 7.
Fiałkowski T. [Lektor], Część i całość, „Tygodnik Powszechny” 2003 nr 7, s. 21.
Fiałkowski T. [Lektor], Podróż do Wenecji, „Tygodnik Powszechny” 1999 nr 30, s. 13.
Fiałkowski T. [Lektor], Trzy Florencje, „Tygodnik Powszechny” 2015 nr 50, s. 68.
Grudzińska-Gross I., Pisarz i charakter, „Gazeta Wyborcza” 2003 nr 139, s. 16-17.
Grzemska A. „[…] mała apologia pro domo sua […]”. O „Domu na rozdrożu” Ewy Bieńkowskiej, „Autobiografia: literatura, kultura, media” 2013 nr 1, s. 151-159.
Janicka J., Po co recenzji tytuł?, „Karto-Teka Gdańska” 2020 nr 2(7), s. 132-134.
Kaliski B., Florentyna i Władysław, „Nowe Książki” 2012 nr 11, s. 49-50.
Kępiński P., Miasto kruche i nieśmiertelne, „Twórczość” 2016 nr 7/8, s. 202-205.
Klejnocki J., O Miłoszu – kapryśnie, „Lampa” 2004 nr 8, s. 68-69.
Komorowski A., Europejskie sprawy spadkowe, „Nowe Książki” 1999 nr 8, s. 8-9.
Król Z., Niejeden prorok lubi dżem truskawkowy, „Zeszyty Literackie” 2005 z. 89, s. 165-169.
Kudelski Z., Historia zestrzelonego w locie, „Rzecz o Książkach” 2003 nr 2, s. D4.
Legeżyńska A., Sztuka eseju, sztuka czytania historii, „Polonistyka” 2000 nr 3, s. 184-187.
Lul M., „Pisarz i los: o twórczości Gustawa Herlinga-Grudzińskiego” – recenzja, „Pamiętnik Literacki” 2004 z. 4, s. 228-236.
Masłoń K., Ściegi czasu. Ewa Bieńkowska, „Rzeczpospolita” 2012 nr 94, s. 18-19.
Mikołajewski J., Florencja niezatapialna, „Gazeta Wyborcza” 2015 nr 284, s. 31-32.
Miziołek J., Posępny geniusz, „Nowe Książki” 2010 nr 5, s. 13.
Morawiec A., Odtwarzanie w sobie świata pisarza, „Nowe Książki” 2003 nr 9, s. 46-47.
Pociej B., Wnikanie w sedno literatury…, „Zeszyty Literackie” 2009 nr 105, s. 133-139.
Polkowski J., Wina i rozgrzeszenie, „wSieci” 2014 nr 45, s. 69-71.
Rabizo-Birek M., Zobaczyć Wenecję i …, „Twórczość” 2000 nr 6, s. 123-126.
Radziwon M., Miłosz jak góra, „Gazeta Wyborcza” 2004 nr 280, s. 11.
Rapacki M., Czytajcie, a znajdziecie [z tego cyklu:] Miłość do Włoch, „Gazeta Wyborcza” 2003 nr 102, s. 27.
Samsel K., „Ta paralela nie miała charakteru retorycznego”. Z Ewą Bieńkowską rozmawia Karol Samsel, „Elewator: kwartalnik literacko-kulturalny” 2021 nr 1, s. 30-35.
Sendyka R., Esej i ekfraza: Herbert-Bieńkowska-Bieńczyk, „Przestrzenie Teorii” 2009 nr 11, s. s. 41-61.
Sochoń J., Szczęśliwie trudny splot, „Więź” 2003 nr 8/9, s. 151-154.
Szumlewicz K., Encyklopedia komunałów, „Twórczość” 2000 nr 1, s. 105-108.
Śpiewak P., O pisarzu i losie. O twórczości Gustawa Herlinga-Grudzińskiego Ewy Bieńkowskiej, „Res Publica Nowa” 2003 nr 4, s. 87.
Ubertowska A., Miasto halucynogen, „Gazeta Wyborcza” 1999 nr 94, s. 11.
Ugniewska J., Doświadczenie Wenecji, „Nowe Książki” 1999 nr 8, s. 10.
Waniek H., Wbrew powodzi, „Nowe Książki” 2016 nr 2, s. 52-53.
Wildstein B., Spór o dziedzictwo europejskie – recenzja, „Rzeczpospolita” 1999 nr 219, s. 3.
Wrana M., Uczta ziemska, uczta niebiańska, „Znak” 2016 nr 731, s. 118-120.
Wyka M., O książce Ewy Bieńkowskiej „Dom na Rozdrożu”, „Zeszyty Literackie” 2012 z. 118, s. 212-217.
Wyka M., Widoki Florencji, „Nowa Dekada Krakowska” 2016 nr 1/2, s. 160-163.
Zach-Rońda J., Między wykładem a wyznaniem. Opowieść o Miłoszu, „Znak” 2005 nr 6, s. 119-124.
Zarzycka J., Ciągłość cywilizacji, „Przekrój” 1999 nr 23, s. 38.
Zarzycka J., Pomiędzy troską a nadzieją, „Dekada Literacka” 1999 nr 5/6, s. 16-17.
Zieliński M., „Wymyślenie”, w: tegoż Ucieczka przed Polską: szkice nie tylko o literaturze, Wydawnictwo Arcana, Warszawa 2006.



Autorka hasła: Krystyna Gielarek-Gorczyca